- ۲۸ شهریور, ۱۴۰۳
- admin
- دیدگاه: 0
- پزشکی, فیزیوتراپی
دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی (Muscular Dystrophy) گروهی از بیماریهای ارثی است که به ضعف پیشرونده و کاهش توده عضلانی منجر میشود. این بیماریها به دلیل جهشهای ژنتیکی که تولید پروتئینهای ضروری برای سلامت عضلات، مانند دیستروفین، را مختل میکنند، ایجاد میشوند. کمبود این پروتئین مشکلاتی در راه رفتن، بلع و هماهنگی عضلات به وجود میآورد.
نوع شایع در دوران کودکی، دیستروفی عضلانی دوشن، بیشتر در پسران دیده میشود، در حالی که انواع دیگر ممکن است در بزرگسالی ظاهر شوند. پیشرفت و چشمانداز بیماری بستگی به نوع و شدت علائم دارد. درمان قطعی وجود ندارد و روشهای درمانی موجود تنها به مدیریت علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک میکنند. در نهایت، بیشتر بیماران ممکن است توانایی راه رفتن را از دست داده و به صندلی چرخدار نیاز پیدا کنند.
دیستروفی عضلانی و انواع آن
1. دیستروفی عضلانی دوشن (DMD)
دیستروفی عضلانی دوشن شایعترین نوع دیستروفی عضلانی در کودکان است و به طور عمده در پسران دیده میشود. علائم شامل مشکلاتی در راه رفتن، از دست دادن رفلکسها، سختی در ایستادن، وضعیت بدنی نامناسب، نازک شدن استخوانها، اسکولیوز (انحنای غیرطبیعی ستون فقرات)، مشکلات تنفسی و بلع، و ضعف ریه و قلب است. بیماران معمولاً قبل از نوجوانی نیاز به ویلچر دارند و امید به زندگی آنها در گذشته تا اواخر دوره نوجوانی یا اوایل ۲۰ سالگی بود، اما با پیشرفتهای درمانی، بسیاری از بیماران میتوانند تا ۳۰ سالگی نیز زندگی کنند.
2. دیستروفی عضلانی بکر (BMD)
دیستروفی عضلانی بکر مشابه دیستروفی عضلانی دوشن است اما با شدت کمتری. این نوع عمدتاً در پسران مشاهده میشود و علائم آن از سنین ۱۱ تا ۲۵ سالگی ظاهر میشود. علائم شامل راه رفتن بر روی انگشتان پا، سقوطهای مکرر، گرفتگی عضلات و مشکل در بلند شدن از زمین است. اکثر افراد مبتلا تا ۳۰ سالگی نیازی به ویلچر ندارند و درصد کمی نیز هرگز به آن نیاز پیدا نمیکنند. امید به زندگی در این بیماران معمولاً تا میانسالی یا دیرتر است.
3. دیستروفی عضلانی مادرزادی
دیستروفی عضلانی مادرزادی معمولاً تا سن ۲ سالگی قابل شناسایی است، زمانی که والدین متوجه مشکلات حرکتی و کنترل عضلات کودک میشوند. علائم شامل ضعف عضلانی، کنترل ضعیف ماهیچهها، ناتوانی در نشستن یا ایستادن بدون حمایت، اسکولیوز، تغییر شکل پا، مشکلات بلع، تنفسی، بینایی، گفتاری و اختلال فکری است. شدت علائم متغیر است و طول عمر بیمار به شدت علائم بستگی دارد؛ برخی ممکن است در نوزادی فوت کنند، در حالی که دیگران تا بزرگسالی زندگی میکنند.
4. دیستروفی میوتونیک
دیستروفی میوتونیک، که به نام بیماری استاینرت نیز شناخته میشود، باعث ناتوانی در شل کردن عضلات پس از انقباض میشود. این نوع دیستروفی بر عضلات صورت، سیستم عصبی مرکزی، غدد فوق کلیوی، قلب، تیروئید، چشمها و دستگاه گوارش تأثیر میگذارد. علائم شامل افتادگی عضلات صورت، مشکل در بلند کردن گردن، افتادگی پلک، طاسی زودرس، مشکلات بینایی، کاهش وزن و افزایش تعریق است.
دیستروفی میوتونیک ممکن است باعث ناتوانی جنسی و مشکلات باروری نیز شود. معمولاً در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی تشخیص داده میشود و شدت علائم میتواند متغیر باشد. بسیاری از بیماران عمر طولانی دارند.
5. دیستروفی عضلانی فاسیواسکاپولوهومرال (FSHD)
دیستروفی عضلانی فاسیواسکاپولوهومرال بر عضلات صورت، شانهها و بازوها تأثیر میگذارد و علائم شامل مشکل در جویدن، انحراف شانهها، و ظاهر بالمانند تیغههای شانه است. این نوع دیستروفی به آرامی پیشرفت میکند و علائم معمولاً در نوجوانی ظاهر میشوند، اما در برخی موارد ممکن است تا ۴۰ سالگی بروز نکنند. اکثر افراد مبتلا به این نوع دیستروفی طول عمر زیادی دارند.
6. دیستروفی عضلانی کمربند اندامی (LGMD)
دیستروفی عضلانی کمربند اندامی شامل گروهی از بیماریهای ارثی است که باعث ضعف و از دست دادن حجم عضلانی میشود. علائم معمولاً از شانهها و باسن شروع میشود و ممکن است به پاها و گردن نیز گسترش یابد. این نوع دیستروفی ممکن است باعث مشکلاتی در بلند شدن از روی صندلی، استفاده از پلهها، حمل وسایل سنگین، و از دست دادن تعادل شود. بسیاری از افراد مبتلا در عرض ۲۰ سال پس از شروع بیماری ناتوانی شدیدی را تجربه میکنند.
7. دیستروفی عضلانی چشمی (OPMD)
دیستروفی عضلانی چشمی یکی از انواع نادر دیستروفی است که باعث ضعف در عضلات صورت، گردن و شانهها میشود. علائم شامل افتادگی پلک، مشکلات بینایی، تغییر در صدا، مشکلات بلع و مشکلات قلبی است. این نوع دیستروفی معمولاً در سنین ۴۰ تا ۵۰ سالگی تشخیص داده میشود.
8. دیستروفی عضلانی دیستال
دیستروفی عضلانی دیستال، که به نام میوپاتی دیستال نیز شناخته میشود، شامل گروهی از بیماریها است که بر عضلات اطراف شانهها، ساعد، کف دست و قسمت پایین پا تأثیر میگذارد. این بیماری ممکن است بر سیستم تنفسی و عضلات قلب نیز تأثیر بگذارد. علائم به آرامی پیشرفت میکنند و شامل از دست دادن مهارتهای حرکتی ظریف و مشکل در راه رفتن هستند. معمولاً علائم در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی ظاهر میشود.
9. دیستروفی عضلانی اِمری دِریفوس (EDMD)
دیستروفی عضلانی اِمری دِریفوس عمدتاً در دوران کودکی، به ویژه در پسران، بروز میکند. علائم شامل ضعف در عضلات بالای بازو و ساق پا، مشکلات تنفسی و قلبی، و کوتاه شدن عضلات ستون فقرات و مفاصل است. اکثر افراد مبتلا تا اواسط بزرگسالی زنده میمانند و در سنین ۳۰ سالگی دچار مشکلات قلبی میشوند که نیاز به مداخله پزشکی مانند کاشت ضربانساز دارد.
تشخیص دیستروفی عضلانی
تشخیص دیستروفی عضلانی معمولاً از طریق ترکیبی از آزمایشات و ارزیابیها انجام میشود که شامل موارد زیر است:
1. نوار عصب و عضله:
این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب را با استفاده از سوزن الکترودی که به عضله وارد میشود، اندازهگیری میکند. تغییرات در الگوی فعالیت الکتریکی میتواند به تشخیص دیستروفی عضلانی کمک کند و این روش همچنین به تفکیک دیستروفی عضلانی از سایر اختلالات عصبی-عضلانی مفید است.
2. آزمایش خون:
سطوح بالای آنزیمهای کراتین کیناز و آلدولاز و پروتئین میوگلوبین در خون میتواند نشانهای از آسیب عضلانی باشد و نیاز به آزمایشهای بیشتر را برای تأیید یا رد دیستروفی عضلانی نشان دهد.
3. آزمایش ژنتیک:
با بررسی نمونه خون، جهشهای ژنتیکی که باعث دیستروفی عضلانی میشوند، شناسایی میشود. این آزمایش میتواند نوع خاص این بیماری را مشخص کند.
4. معاینه عصبی:
این معاینه جسمی برای ارزیابی قدرت عضلانی، رفلکسها و رد اختلالات سیستم عصبی انجام میشود.
5. تستهای مانیتورینگ قلب:
آزمایشهایی مانند الکتروکاردیوگرافی و اکوکاردیوگرافی برای شناسایی مشکلات قلبی که ممکن است در برخی انواع دیستروفی عضلانی، به ویژه دیستروفی عضلانی میوتونیک، ایجاد شوند، استفاده میشود.
6. تستهای مانیتورینگ ریه:
این آزمایشها برای بررسی عملکرد ریهها و تأثیر دیستروفی عضلانی بر روی سیستم تنفسی انجام میشود.
7. تستهای تصویربرداری:
از امآرآی و سونوگرافی برای بررسی حجم و وضعیت عضلات استفاده میشود تا پزشکان بتوانند آسیبهای عضلانی را بهتر شناسایی کنند.
8. تست ورزش:
به ارزیابی قدرت عضلانی، ظرفیت تنفسی و تأثیر ورزش بر بدن میپردازد. این تست میتواند درک بهتری از میزان ضعف عضلانی ارائه دهد.
9. بیوپسی عضله:
نمونهبرداری از عضله و تحلیل آن میتواند دیستروفی عضلانی را از سایر بیماریهای عضلانی متمایز کند و تشخیص قطعی را تأیید کند.
تمامی این روشها باید تحت نظارت و نظر پزشک متخصص انجام شود تا تشخیص دقیق و مناسب صورت گیرد.
روشهای درمان دیستروفی عضلانی
افراد مبتلا به دیستروفی عضلانی باید تحت نظر پزشک متخصص و با همکاری تیمی از متخصصان از جمله متخصص ریه، قلب، خواب، غدد درونریز، درد و جراح ارتوپد قرار گیرند تا درمانها بر اساس پیشرفت بیماری تنظیم شود. روشهای درمانی شامل دارودرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و جراحی هستند.
1. دارودرمانی:
- کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون که به بهبود قدرت عضلانی و تأخیر در پیشرفت بیماری کمک میکنند.
- داروهای جدیدتر مانند اتپلیرسن و گلودیرسن برای درمان دیستروفی عضلانی دوشن.
- داروهای قلبی مانند مهارکنندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا مسدودکنندههای بتا در صورت آسیب به قلب.
2. فیزیوتراپی و کاردرمانی:
- تمرینات کششی و ورزش کردن.
- استفاده از بریسها برای بهبود کشش و انعطافپذیری عضلات.
- استفاده از وسایل کمکحرکتی مانند عصا، واکر و ویلچر.
- تجهیزات کمکتنفسی مانند دستگاه سیپپ برای بهبود اکسیژنرسانی.
3. جراحی:
- اصلاح انقباضات عضلانی یا انحنای ستون فقرات.
- نصب ضربانساز یا دستگاههای قلبی در صورت نیاز.
- جراحی برای درمان مشکلات چشم مانند آب مروارید و اسکولیوز.
در حال حاضر، درمانی قطعی برای دیستروفی عضلانی وجود ندارد، اما درمانهای موجود میتوانند به مدیریت علائم و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند. کاردرمانی میتواند به تقویت عضلات، حفظ دامنه حرکت، استقلال بیشتر، و بهبود مهارتهای اجتماعی و مقابلهای کمک کند.
کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی رادان با تیم پزشکی قوی و تجهیزات بهروز، مرکز برتری برای درمان دیستروفی عضلانی محسوب میشود. با مراجعه به این کلینیک میتوانید از خدمات عالی آن بهرهمند شوید.