نوروپاتی
نوروپاتی (Neuropathy) شرایطی است که در آن، آسیب عصبی منجر به درد، ضعف، بی‌حسی یا گزگز در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. این آسیب عصبی می‌تواند به دلیل بیماری، عفونت، جراحت، سوء مصرف طولانی الکل و دلایل دیگری بروز پیدا کند؛ چه بسا در برخی موارد، هیچ علتی برای بروز ناگهانی آن وجود ندارد.
بیماری نوروپاتی چه علائمی دارد؟
براساس نوعی از این بیماری که بروز پیدا می‌کند، علائم نوروپاتی می‌تواند متفاوت باشد. در مراحل اولیه، این بیماری می‌تواند علائم خفیفی روی اعصاب محیطی داشته باشد و به مرور زمان، علائم حادتری مثل درد شدید یا احساس سوزش و ضعف عضلانی را به‌همراه داشته باشد. برخی از علائم بیماری نوروپاتی محیطی عبارت‌اند از:
- حساسیت مفرط
- بی‌حسی
- مور مور شدن
- سوزش
- گزگز بسیار زیاد
- ضعف عضلانی
- سرد شدن و آسیب دیدن پوست
- نازک شدن پوست سر، ریزش مو و تغییر رنگ
برخی از علائم نوروپاتی اتونومیک هم شامل موارد زیر است:
- تغییر فشار خون
- تغییر ضربان قلب
- تعریف
- بی‌اختیاری روده و ادرار
- اختلال عملکرد جنسی
- سرگیجه و غش
- خشکی دهان و چشم
انواع بیماری نوروپاتی کدامند؟
بیش از ۱۰۰ نوع مختلف از نوروپاتی وجود دارد که بر اساس محل آسیب‌دیدگی اعصاب و قسمت‌های مختلف بدن، طبقه‌بندی شده‌اند؛ از بیماری نوروپاتی دیابتی گرفته تا نوروپاتی اتونومیک. در ادامه به برخی از مهم‌ترین انواع این بیماری اشاره می‌کنیم:
بیماری نوروپاتی دیابتی
این بیماری که توسط دیابت نوع ۱ و ۲ ایجاد می‌شود، یکی از شایع‌ترین انواع نوروپاتی محیطی است که اغلب دست و پا را درگیر می‌کند و علائمی مثل تعریف بیش از حد و عدم تعادل را به‌همراه دارد.
نوروپاتی اتونومیک
این نوع نوروپاتی زمانی رخ می‌دهد که آسیب عصبی روی اندام‌ها تأثیر می‌گذارد و فشار خون، قند خون، چشم، مثانه، ضربان قلب، اندام‌های جنسی و غدد تعریق تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
نوروپاتی پروگزیمال
اگر آسیب عصبی روی باسن، ران، پا، قفسه سینه یا معده تأثیر بگذارد، به آن نوروپاتی پروگزیمال می‌گوییم که اغلب بعد از ۵۰ سالگی بروز پیدا می‌کند.
نوروپاتی حرکتی
این نوع از بیماری روی اعصاب حرکتی بدن که ماهیچه‌ها را کنترل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد و منجر به مشکلاتی مثل راه رفتن و ضعف عمومی عضلانی می‌شود.
نوروپاتی کانونی
این نوع آسیب اغلب روی یک عصب تأثیر می‌گذارد و باعث درد، بی‌حسی و گزگز می‌شود. برخی علائم شدیدتر این نوع از بیماری می‌تواند شامل دوبینی، ضعف در یک طرف بدن یا فلج جزئی شود.
نوروپاتی حسی
این نوع اغلب روی دست‌ها، پاها و بازوها اتفاق می‌افتد و زمانی رخ می‌دهد که اعصاب حسی بدن تحت تأثیر قرار بگیرند. این موضوع می‌تواند باعث ناتوانی و درد شدید شود و احساس سوزش را در شرایط حاد به‌همراه داشت باشد.
نوروپاتی ترکیبی
در برخی شرایط، علائم بروز پیدا کرده بیماری نوروپاتی ترکیبی از دردهای مختلف در قسمت‌های مختلف است که می‌تواند کنترل حسی و حرکتی را دچار اختلال کند. در این نوع، پزشکان از روش‌های درمانی ترکیبی کمک می‌گیرند تا علائم این بیماری را کنترل کنند.
علل بروز بیماری نوروپاتی چیست؟
دیابت شناخته‌شده‌ترین عامل بروز نوروپاتی است که می‌تواند به ایجاد بیماری نوروپاتی دیابتی منجر شود. برخی از افراد هم به‌دلیل شرایط ژنتیکی خاص با این بیماری روبه‌رو می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین علل بروز بیماری نوروپاتی اشاره می‌کنیم:
دیابت
حدود نیمی از مبتلایان به دیابت دچار نوروپاتی می‌شوند که ممکن است به‌سبب افزایش قند خون، تری‌گلیسیرید یا سطح کلسترول بروز پیدا کند.
فشرده‌سازی عصب
نوروپاتی اولنار که در اثر آسیب به عصب اولنار به‌وجود می‌آید، در کنار سندرم تونل کارپال، نمونه‌هایی از عوامل ایجاد نوروپاتی ناشی از فشرده‌سازی عصب در دست و مچ هستند.
عوامل ارثی
جهش‌های ژنتیکی می‌تواند باعث بروز نوروپاتی و علائم خفیف آن باشد که از بدو تولد به‌وجود می‌آیند و به‌مرور زمان، آسیب‌های عصبی را برای شخص به‌همراه دارند.
بیماری‌های خود ایمنی
برخی بیماری‌ها مثل لوپوس یا آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث درد نوروپاتیک در بدن شود.
صدمات
صدمات ورزشی، تصادفات، سقوط و شکستگی استخوان برخی از دلایلی هستند که آسیب به اعصاب را به‌همراه دارند و در نهایت، علائم نوروپاتیک را در بدن به‌وجود می‌آورند
ایدز و HIV
بیماری‌هایی همچون ایدز یا HIV به‌طور قابل توجهی روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارندو عفونت‌هایی مثل هرپس سیمپلکس و ویروس نیل غربی می‌توانند دلیلی بر بروز علائم بیماری نوروپاتی باشند.
بیماری‌های کلیوی
غلظت بالای سموم در خون که به‌واسطه بیماری‌های کلیوی ایجاد شده، می‌تواند روی عملکرد اعصاب تأثیر بگذارد.
مصرف دارو
برخی روش‌ها و داروهای مصرفی برای درمان سرطان، مثل شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی می‌تواند علائم نوروپاتی را در برخی افراد ایجاد کند.
سموم
قرار گرفتن در معرض برخی سموم مثل جیوه، مس، سرب و آرسنیک می‌تواند منشأ بروز بیماری نوروپاتی محیطی باشد.
کمبودهای تغذیه‌ای
علائم نوروپاتی می‌تواند به‌واسطه کمبود ویتامین B12، نیاسین، ویتامین E یا تیامین در سیستم بدن بروز پیدا کند.
تومور
تومورهای مغزی و نخاعی یکی از عوامل دیگری هستند که باعث بروز نوروپاتی می‌شوند و می‌توانند به عصب‌های بدن فشار وارد کنند.
مراحل بیماری نوروپاتی
مراحل مختلفی از پیشرفت نوروپاتی وجود دارد که در هر کدام، علائم متفاوتی برای بیمار به‌وجود می‌آید. این مراحل عبارت‌اند از:
- مرحله اولیه:
در این مرحله، علائم بسیار خفیف هستند و می‌توان با روش‌های درمانی ساده آن‌ها را مدیریت کرد.
- مرحله میانی:
در این شرایط، علائم بارزتر و دردناک‌تر می‌شوند و مشکلات جدی‌تری مثل اختلالات خواب برای اشخاص به‌وجود می‌آید.
- مرحله نهایی:
در این مرحله، علائم به میزان بسیار زیادی پیشرفت کرده‌اند و ضعف عضلانی، درد و بی‌حسی شدیدی برای شخص ایجاد می‌شود. این احتمال وجود دارد که در این شرایط با افزایش آسیب عصبی، خطرات و عوارض بیش‌تری برای شخص به‌وجود بیاید.
روش‌های تشخیص بیماری نوروپاتی چیست؟
برای تشخیص، ابتدا پزشکان معاینه‌ای فیزیکی انجام می‌دهند و سوابق‌تان را بررسی می‌کنند. جدا از آن، آزمایش‌های زیر برای تشخیص بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد:
در این آزمایش، پزشک یک سوزن کوچک را در عضله شما قرار می‌دهد تا میزان الکتریسیته‌ای که در عضلات حرکت می‌کند را اندازه‌گیری کند.
- تست هدایت عصبی:
در این روش، پزشک الکترودهایی را روی پوست شما قرار می‌دهد تا ببیند آیا اعصاب، سیگنال‌ها را به درستی منتقل می‌کنند یا خیر.
روش‌های درمان بیماری نوروپاتی چیست؟
برای درمان علائم نوروپاتی، تمرکز روی علل اختلال است. اگر علت، دیابت باشد، تمرکز روی کنترل قند خون خواهد بود و اگر کمبود ویتامین باعث ایجاد این مشکل شده باشد، داروهای برای درمان در نظر گرفته می‌شود. برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان این بیماری عبارت‌اند از:
داروهای ضد درد
داروهای ضد درد خوراکی بدون نسخه مثل استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل آسپرین و ایبوپروفن، می‌توانند یکی از روش‌های درمان تجویزی از سوی دکتر باشند که درد را در این شرایط کنترل کنند.
داروهای تجویزی
داروهای مسکن تجویزی بسیار زیادی وجود دارد که می‌توانند به کنترل درد این بیماری کمک کنند؛ برخی داروهای ضد صرع و ضد افسردگی مثل دولوکستین، پره گابالین و لیدوکائین بسته‌به شرایط برای بهبود این بیماری از سوی پزشک تجویز می‌شود.
سایر روش‌های درمانی
پزشکان ممکن است از چندین روش درمانی برای کنترل علائم این بیماری استفاده کنند. پلاسمافرزیس به‌عنوان یک انتقال‌دهنده خون شناخته می‌شود که آنتی‌بادی‌های تحریک‌کننده بالقوه را از جریان خون حذف می‌کنند.
جدا از آن، اگر بلوک عصبی در بدن اتفاق بیفتد، پزشک داروهای بی‌حسی را مستقیماً به اعصاب تزریق می‌کند.
چگونه از بروز علائم بیماری نوروپاتی جلوگیری کنیم؟
روش دقیقی برای عدم بروز علائم نوروپاتی وجود ندارد. با این حال، رعایت کردن موارد ذکر شده می‌تواند به شما کمک کند تا خطرات احتمالی این بیماری را به‌میزان بسیار خوبی کاهش دهید:
- سیگار را ترک کنید.
- یک برنامه ورزشی منظم داشته باشید.
- میوه‌های تازه، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی بخورید.
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید.
- اگر دیابت دارید، قند خون‌تان را کنترل کرده و از مراقب پاهای خود باشید.