الکترو تراپی چیست؟
الکترو تراپی به معنی استفاده از عوامل فیزیکی روی بافتهای بدن با استفاده از تجهیزات الکتریکی و با اهداف درمانی است. در این روش درمانی از عوامل فیزیکی مانند میدانها و انرژی الکتریکی، مغناطیسی و فراصوتی استفاده میشود، حوزههای فیزیوتراپی در آسیبهای تخصصی ورزشی، اختلالات کف لگن مانند بیاختیاریهای ادراری و مدفوعی، توانبخشی قلبی ـ ریوی و بیماران دیابتیک همگی نمونههایی بوده که در دهه اخیر بخوبی وارد حیطه فیزیوتراپی شده است. در کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی رادان از تمام این موارد الکتروتراپی به عنوان کمک به روند درمان استفاده میشود.
برای مثال در بیماری که دچار اختلالات ادراری است، میتوان از تحریک الکتریکی عضلات کف لگن برای تقویت این عضلات استفاده کرد و سپس با استفاده از دستگاههای خاص، انقباض ارادی در این عضلات را برای بیمار تسهیل کرد. یا در بیماران با دردهای متنوع اسکلتی – عضلانی، کاهش درد و افزایش کارایی اندام مورد نظر را بهدست آورد.
انواع الکترو تراپی
جالب است بدانید که الکتروتراپی با دستگاههای متفاوتی از نظر فرکانس، شکل موج و اثرات آنها انجام میشود. برای همین درمان با این روش نیز در انواع و روشهای مختلف برای بیماریها استفاده میشود. در زیر رایجترین انواع روشهای این نوع درمان، برای شما بیان میشود:
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS):
این روش، در چرخه انتقال پیام درد به سیستم عصبی مرکزی اختلال ایجاد کرده و نقش موثری را در کاهش درد در بیمار ایفا میکند. جالب است بدانید که روش TENS باعث افزایش ترشح هورمونهای ضد درد در فرد نیز میشود.
تحریک الکتریکی عصبها از زیر پوست (PENS):
در این روش، امواج الکتریکی از طریق سوزنهایی بسیار کوچک به زیر پوست منتقل میشوند. الکتروتراپی زیرپوستی، مثل روش TENS با وصل شدن سیمها به دستگاه محرک به کمک باتری عمل میکند. با این تفاوت که در این روش، امواج به زیر پوست ارسال میشوند و به عضلات و عصبها نیز نزدیکترند. برای همین حساسیت عصبها نیز به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا میکنند.
تحریک الکتریکی عضلات (EMS):
در روش EMS، برخلاف روشهای دیگر، ماهیچهها به جای عصبها مورد هدف قرار میگیرند. این روش، از انواع خاص این نوع درمان است و باعث تحریک نورونهای حرکتی و انقباض ماهیچهها میشود. جالب است بدانید که از تحریک الکتریک عضلات، برای جلوگیری از بروز آتروفی عضلانی نیز استفاده میشود.
جریان تداخلی (IFC):
این روش نیز یکی از انواع تحریکهای الکتریکی است و فیزیوتراپیست، برای کاهش درد و بهبود گردش خون در بافتهای آسیبدیده شما استفاده میکند. روش IFC، شباهت بسیاری زیادی به روش تحریک الکتریکی عصبی زیر پوستی دارد. با این تفاوت که در این روش، میتوان جریان را به راحتی جا به جا کرد یا به آن تنوع بخشید تا دردناکترین ناحیه درد نیز مورد هدف قرار گیرد.
درمان میدان الکترومغنطیسی پالسی (PEMF):
این روش، به بهبود عملکرد سلولها و کاهش درد کمک میکند. جالب است بدانید که از روش PEMF برای رشد بهتر استخوانها، تقویت جوشخوردگی و ترمیم آنها بعد از جراحی فیوژن ستون فقرات استفاده میشود. اینگونه است که الکتروتراپی، به افراد ریسکپذیر در رشد کم استخوانها نیز کمک میکند. استفاده از روش PEMF، باعث میشود که نیاز بیماران به جراحیهای دیگر برای درمان بیماریشان نیز کاهش پیدا کند.
تحریک گالوانیکی(GS):
این نوع درمان، برای درمان آسیبدیدگیهای شدید و همراه با ترومای بافت، تورم و خونریزی استفاده میشود. این روش، برای درمان تعادل درون گوش نیر به کار میرود. در تحرک گالوانیکی، برخلاف روش TENS از جریان مستقیم استفاده میشود. در این روش، الکترودها به قسمتهای مختلف بدن مانند کمر و گوش متصل میشود. پس از آن امواج مستقیم، میدانی الکتریکی در قسمت تحت درمان ایجاد میکنند.این میدان، جریان خون را تغییر میدهد. پدهای مثبت دستگاه، عملکردی شبیه یخ دارند و با کاهش جریان خون در ناحیه زیر پد، تورم را نیز کاهش میدهند. پدهای منفی نیز عملکردی شبیه به گرما دارند و به افزایش گردش خون و سرعت روند درمان کمک میکنند.
در تعدادی دیگر از دستگاههای الکتروتراپی، سیمها را دور میزنند و الکترودها و نیروی باتری را در یک واحد ترکیب میکنند. این دستگاهها به طور نامحسوس در پشت، بازو، پا و قسمتهای دیگر بدن پوشیده میشود و برای تنظیم سطح تحریک آن، از کنترل دستی استفاده میکنند. جالب است بدانید که با استفاده از این نوع دستگاهها، فرد میتواند به راحتی کارهای روزمره خود را انجام دهد.
مزایای الکترو تراپی با دستگاه TENS
الکترو تراپی با دستگاه TENS
در این روش پدهای الکتریکی بر روی پوست قرار گرفته و تحریک الکتریکی از طریق آن ها به اعصاب و فیبرهای حرکتی عضلات منتقل می شود. پدها روی نواحی دردناک بدن قرار داده شده و با استفاده از آن ها جریان الکترکی ضعیفی به بافت آسیب دیده منتقل میشود.
در این روش تحریک اعصاب سبب می شود انتقال پیام درد به سیستم عصبی مرکزی مختل شده و درد تسکین یابد. الکتروتراپی تنس همچنین با تحریک سلول ها به ترشح محرک های ضددرد طبیعی به کاهش احساس درد کمک می کند. الکتروتراپی تنس فقط منطقه ای از بدن را که دچار درد و ناراحتی است تحت تاثیر قرار می دهد و به این جهت عوارض مصرف داروهای شیمیایی که تمام بدن را درگیر می کنند در پی ندارد.
اولتراسوند
اولتراسوند تراپی نیز یکی از روش های الکتروتراپی است که به ترمیم و بازسازی بافت های آسیب دیده و همچنین تسکین درد کمک می کند. در این روش امواج صوتی با فرکانس بالا بر بافت مورد نظر وارد شده و به بهبودی مشکلات موجود کمک می کند.
امواج کوتاه پالسی
تاثیرات درمانی امواج کوتاه پالسی مشابه با امواج اولتراسوند بوده و تسکین درد و التهاب کمک می کند.
امواج تداخلی (IFT)
این روش نوع عمیق تری از TENS است که در طی آن از دو جریان فرکانسی بالا استفاده میشود. این امواج به بافت های عمقی بدن نفوذ کرده و سلول های این قسمت را تحریک می کند. متخصص فیزیوتراپی برای انجام این روش دو اسفنج مرطوب را روی پوست بدن قرار داده و بوسیله آن ها جریان الکتریکی ضعیفی را به بافت مورد نظر هدایت می کند.
درمان با دستگاه TENS چه احساسی دارد ؟
در زمان درمان با دستگاه TENS بیمار کمی احساس گزگز و ارتعاش خفیف در بدن خود دارد . بعضی افراد ممکن است بگویند که احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن دارند که در صورتی که این احساس ادامه پیدا کند نشان دهنده این است که استفاده از TENS برای شخص مورد نظر مناسب نیست ، اما در اکثر اوقات این حس کم کم محو می شود و در ادامه بیمار احساس راحتی میکند.
فواید الکترو تراپی
- تسکین و کاهش درد
- کمک به ترمیم سریع تر زخم ها
- بهبود توانایی حرکتی عضلات
- تحریک آزادسازی هورمون های ضد درد طبیعی مانند اندورفین
- افزایش جریان خون موضعی
- کاهش التهاب و تورم
- تسریع ترمیم و بازسازی بافت های آسیب دیده
- جلوگیری از انتقال درد
- تحریک فرآیندهای سوخت و ساز بدن
- تقویت سیستم دفاعی بدن
- افزایش میزان اکسیژن و سایر مواد مورد نیاز سلول ها برای متابولیسم و ترمیم خود
موارد کاربرد الکترو تراپی
- آرتروز
- کمردرد مزمن
- دردهای مزمن
- درد گردن
- آسیب اعصاب محیطی
- انواع سردرد و میگرن
- آسیب دیدگی های ورزشی
- درد سیاتیک
- تنگی کانال نخاعی
- فتق دیسک کمر
- درد و آسیب های شانه مانند آسیب روتاتور
- پس از جراحی تعویض مفصل لگن
- تنیس البو
- تاندونیت و بورسیت
- درد های مفصلی
- روماتیسم مفصلی
- درد پس از اعمال جراحی
- درد زایمان
- پس از شکستگی ها
- فیبرومالژی
- ضعف عضلانی
- بی اختیاری ادرار
- ضعف عضلات کف لگن
- دررفتگی کشکک زانو
نتایج درمان
بستگی به شدت دردی که بیمار دارد و مدت زمانی که این درد را داشته است ( حاد یا مزمن بودن درد) ، زمان رسیدن به نتایج نیز متفاوت است و ممکن است نتایج الکتروتراپی سریعا مشاهده نشوند و ممکن است نتایج بعد از چند روز مشخص شود و یا رسیدن به نتیجه چند هفته طول بکشد. رسیدن به نتایج درمان همچنین به میزان مقاومت پوست بیمار ( در برابر جریان الکتریکی) ، نوع دردی که بیمار داشته است و مکانیسم طبیعی کنترل درد در بدن بیمار بستگی دارد.
بسیاری از بیماران ظرف مدت کوتاهی نتایج مثبتی از درمان خود و بالا رفتن توان تحمل درد و سپس تسکین درد و کاهش دادن میزان مصرف دارو را گزارش می دهند. البته ممکن است این اتفاق برای همه نیفتد اما برخی از بیمارا مبتلا به درد های مزمن به طور کامل و دائم درمان می شوند و درد آن ها از بین می رود.
در حالی که بیمار با استفاده از روش الکتروتراپی با دستگاه TENS بهبود میاید می تواند رفته رفته میزان فعالیت های خود را افزایش دهد ، میزان استفاده از الکتروتراپی نیز ممکن است به مرور کمتر شود ( با کمتر شدن زمان استفاده از الکتروتراپی ، یا کم شدن فرکانس یا کاهش جریان دستگاه).