نیستاگموس چیست ؟
بیماری نیستاگموس حرکت سریع، ناگهانی و غیرارادی چشم ها می باشد. این حرکات می توانند افقی، عمودی و یا دوار باشند. کسانی که به نیستاگموس مبتلا هستند، نمی توانند حرکات چشم خود را کنترل کنند. چشمان آنها به سرعت و بدون کنترل در یک حرکت بالا و پایین، پهلو به پهلو یا دایره ای حرکت می کنند. نیستاگموس ممکن است از والدین به شما منتقل شود یا ممکن است به دلیل یک مشکل ژنتیکی دیگر ایجاد شود. این عارضه را می توان با عینک یا لنزهای تماسی و یا جراحی کنترل کرد.
هدف اولیه از بررسی چشمی این بیماران، تشخیص موارد اکتسابی است که به علت یک اختلال سیستم عصبی ایجاد شده و باید بلافاصله بررسی ها و اقدامات لازم درمانی صورت گیرد. اما در بیشتر افرادی که نیستاگموس دارند، این مشکل مادرزادی است (که یا حسی است یا حرکتی). نیستاگموس حسی بر روی یک بیماری زمینهای چشم (با کاهش شدید بینایی از ابتدای تولد) ایجاد می شود. از جمله این بیماری ها می توان کاتاراکت (آب مروارید) و گلوکوم مادرزادی، آلبینسیم، اختلالات مادرزادی شبکیه و عصب بینایی را نام برد.در نیستاگموس حرکتی اختلال چشمی دیگری وجود ندارد و این بیماران از قدرت بینایی خوبی برخوردار هستند.
حرکات چشمی چه سودی دارند؟
به طور ساده می توان گفت که با کمک سازوکارهای پیچیده ای که در رابطه تنگاتنگ دستگاه تعادلی و مغز و بینایی وجود دارد، انسان قادر است تصویر شیء را که می خواهد ببیند، بر روی لکه زرد شبکیه نگه دارد تا حداکثر بینایی حاصل شود و حرکات شیء یا حرکات بدن و سر تغییری در تصویر ایجاد نکند زیرا اگر حرکتی در سر انسان رخ دهد و سازوکارهای جبرانی نتوانند با ایجاد حرکات اصلاحی چشم، تصویر را بر روی شبکیه نگهدارند، فرد دید واضحی از شیء مورد نظر نخواهد داشت.
برای ساده تر شدن مطلب می توان مثال های زیر را مطرح کرد:
۱. اگر حرکات پرسوئیتی «حرکات تعقیبی آهسته» چشم ها وجود نداشتند نمی توانستیم تصویر کاملاً واضحی از یک شیء در حال حرکت به طور مداوم داشته باشیم.
۲. اگر حرکات نیستاگموسی وجود نداشتند، درون قطار قادر نبودیم محیط بیرون را لحظه به لحظه تماشا کنیم و تصاویر مانند یک نوار فیلم مبهم و تار از معرض دید ما رد می شدند. در مثال حاضر، تصویر اشیاء بیرون را با یک حرکت آرام در خلاف جهت حرکت قطار دنبال می کنیم و پس از آنکه شیء از حوزه دید ما خارج شده، با یک حرکت ساکادی «حرکات سریع چشم» چشم ها به نقطه اولیه برگردانده می شود.
علل بیماری نیستاگموس
بیماری نیستاگموس می تواند به طور موقت رخ دهد. علت اصلی آن مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای ضد تشنج یا آرام بخش و یا مصرف مواد مخدر و الکل است. اختلالات گوش داخلی مانند لارژنینت یا بیماری منیر، ضربه های مغزی و یا کمبود تیامین یا ویتامین B۱۲ رخ دهد.
نیستاگموس یک اختلال در حرکات چشم است که باعث حرکات ناپایدار و ناقص چشم می‌شود. این اختلال ممکن است به دلیل عوامل مختلف ایجاد شود.
برخی از دلایل احتمالی بیماری نیستاگموس عبارتند از:
عوامل ژنتیکی
ژنتیک یکی از دلایل اصلی بروز نیستاگموس است. توارث متفاوت نظیر وابسته به جنس یا اتوزوم غالب منشا بروز آن می باشد. در صورتی که در خانواده فردی با سابقه ابتلا به بیماری نیستاگموس دارید، باید حتما مشاوره ژنتیک انجام دهید. در صورت لزوم مشاوره ژنتیکی قبل از بارداری به شما توصیه می شود.
آسیب به سیستم عصبی
آسیب به سیستم عصبی مرتبط با حرکات چشم، از جمله مغز و عصب‌های محیطی چشم، می‌تواند باعث بروز نیستاگموس گردد. اختلالات گوش داخلی مانند لارژنینت یا بیماری منیر، ضربه های مغزی از جمله مهم ترین دلایل بروز این عارضه هستند.
اختلالات در سیستم بینایی
مشکلاتی که به بینایی مستقیماً مرتبط نیستند اما تأثیری بر حرکات چشم دارند می‌توانند نیستاگموس ایجاد کنند.
عوامل محیطی
برخی عوامل محیطی مانند مصرف مواد مخدر، سموم، یا آسیب‌های فیزیکی می‌توانند نیستاگموس را تسریع یا تشدید کنند. همچنین نیستاگموس می تواند به علت یک حادثه رانندگی ایجاد شود.
کمبود برخی ویتامین ها
کمبود برخی ویتامین‌ها ممکن است تأثیرات منفی بر سلامت چشم و حرکات چشم داشته باشد، اما نیستاگموس به طور معمول به عنوان یک علائم بیماری غیر وابسته به کمبود ویتامین‌ها شناخته نمی‌شود. نیستاگموس به عنوان یک اختلال حرکات چشمی شناخته می‌شود که ممکن است به دلیل عوامل ژنتیک، خلقی، یا آسیب به سیستم عصبی ایجاد شود.
با این حال، کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند به عنوان عوامل مساعدی در بروز مشکلات چشمی مانند نیستاگموس مطرح شود. به عنوان مثال:
ویتامین B1 (تیامین):
کمبود این ویتامین ممکن است به اختلالات عصبی و مشکلات در حرکات چشم منجر شود.
ویتامین B12:
کمبود این ویتامین می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت عصب‌ها داشته باشد و به عنوان عامل مساعدی در بروز مشکلات چشمی اشاره شود.
ویتامین E:
این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شود و ممکن است نقش در حفظ سلامت سلول‌ها و اعصاب داشته باشد.
علائم بیماری نیستاگموس
بیماری نیستاگموس با علائم حرکات چشمی غیرطبیعی همراه است. این علائم می‌توانند در هر دوره از زندگی شروع شوند و شدت آنها متفاوت باشد. برخی از علائم رایج نیستاگموس عبارتند از:
حرکات چشمی ناپایدار:
حرکت غیر قابل کنترل چشم معمولاً به صورت متناوب و ناپیوسته هستند و ممکن است در هر جهت (عمودی، افقی یا میله) رخ دهند.
مشکلات چشمی:
حرکت چشم ها به سمت معکوس، حساسیت به نور، مشکلات چشمی مانند آلبینیسم و مشکلات بینایی در شب از جمله شایع ترین علامت های این بیماری هستند.
کاهش دید و بینایی:
شخص مبتلا به نیستاگموس ممکن است مشکلاتی در تثبیت و نگهداری نگاه خود به یک نقطه مشخص داشته باشد. لرزش یا تاری دید را نیز می توان از جمله علائم مهم این بیماری دانست.
عدم هماهنگی حرکات چشمی:
حرکات چشم ممکن است هماهنگی کافی نداشته باشند و باعث ناتوانی در دنبال کردن یک جسم متحرک یا نگهداری تمرکز بر روی یک نقطه شود.
احساس سرگیجه یا علائم حرکتی:
ممکن است باعث ایجاد احساس سرگیجه یا عدم داشتن تعادل شود.
سایر علائم:
چرخاندن سر یا نگه داشتن سر در موقعیت کج بیماری های پوستی و سایر موارد
تشخیص بیماری نیستاگموس
نیستاگموس توسط چشم پزشک تشخیص داده می شود. آنها داخل چشم شما را بررسی می کنند و بینایی شما را آزمایش می کنند. چشم پزشک شما به دنبال سایر مشکلات چشمی که ممکن است به آن مرتبط باشند، می پردازد. این مشکلات می تواند شامل استرابیسم یا انحراف چشم، آب مروارید یا مشکل در شبکیه چشم یا عصب بینایی باشد.
سوابق پزشکی:
پزشک اطلاعاتی از سوابق پزشکی شما جمع آوری می‌کند، از جمله نقاط زمانی شروع علائم، ویژگی های علائم، و هر گونه علل خانوادگی.
معاینه چشمی:
پزشک با معاینه چشم شما به دنبال نشانه‌های آن می‌گردد. این شامل بررسی حرکات چشم، تعامل دو چشم، و ساختار چشم می‌شود.
آزمون‌های چشمی:
آزمون‌های خاصی ممکن است انجام شود تا تشخیص بیماری به دقت تر انجام شود. به عنوان مثال، ممکن است آزمون‌های بینایی مثل فرآیند تشخیصی خودرو (VOR) انجام شود.
تصویربرداری چشمی:
در برخی موارد، تصویربرداری مغز و سیستم عصبی مرتبط با چشم نیز ممکن است برای ارزیابی دقیقتر استفاده شود. از جمله این روش ها می توان به تصویربرداری هایی برای گرفتن تصاویر از مغز از جمله CT و MRI اشاره نمود.
تشخیص این بیماری اغلب نیاز به تخصص و تجربه پزشکان چشم پزشکی دارد. اگر شما یا کودک شما علائمی مشابه با نیستاگموس دارید، توصیه می‌شود که به یک پزشک چشم پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب را دریافت کنید.
یکی از روش های تشخیص نیستاگموس این است که سر بیمار را حدود ۳۰ ثانیه به اطراف بچرخانید، متوقف کنید. سپس از او بخواهید که به یک جسم خیره شود. اگر این بیماری را داشته باشد، چشمان او ابتدا به آرامی در یک جهت حرکت می کند، سپس به سرعت در جهت مخالف حرکت می کند.
چه زمانی برای بیماری نیستاگموس باید به پزشک مراجعه کنیم؟
هر یک از علائمی که بیان کردیم خود نشانه ای هستند که به شما می گویند هر چه زودتر باید به متخصص مراجعه کنید. در صورتی که مشکل شما ژنتیکی باشد، به آزمایشگاه ژنتیک ارجاع داده می شوید. بیماری های ژنتیکی معمولا با استفاده از برخی متدها کنترل می شوند. درمان قطعی ندارند و با کنترل آن می توان مانند سایر افراد زندگی عادی خود را داشت.