کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی رادان - فیبرومیالژی

فیبرومیالژی

فیبرومیالژی یک سندرم مزمن است که به‌طور طولانی‌مدت افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با علائم متعددی از جمله درد عضلانی و استخوانی، گرفتگی در نواحی خاص، ضعف و خستگی، و اختلالات خواب و ادراک همراه است. شناسایی و تشخیص این بیماری دشوار است، زیرا علائم آن مشابه سایر بیماری‌ها بوده و تست‌های خاصی برای تأیید آن وجود ندارد.

 در گذشته، برخی پزشکان به واقعیت داشتن این بیماری شک داشتند، اما اکنون درک بهتری از آن وجود دارد و سوءتفاهمات پیرامون آن برطرف شده است. درمان فیبرومیالژی همچنان چالش‌برانگیز است، اما داروها، روش‌های درمانی و تغییرات در سبک زندگی می‌توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

علائم فیبرومیالژی 

فیبرومیالژی یک اختلال مزمن است که موجب درد در نواحی مختلف بدن می‌شود. این درد معمولاً مزمن و مداوم است و می‌تواند شامل نقاط حساس باشد، اگرچه برخی از این نقاط دیگر به عنوان نواحی درد شناسایی نمی‌شوند.

روش‌های تشخیصی

تشخیص فیبرومیالژی بر اساس معیارهای ۲۰۱۶، به نام “درد چندجانبه” است که شامل احساس درد در ۴ از ۵ ناحیه سیستم عضلانی-اسکلتی می‌شود. این روش تشخیصی با معیارهای قدیمی‌تر که بر “درد مزمن سرتاسری” تمرکز داشت، تفاوت دارد و بیشتر بر نواحی درد و شدت آن تمرکز می‌کند.

علائم اصلی

  • احساس خستگی مداوم
  • خواب غیرترمیمی و عدم احساس استراحت
  • سردرد، افسردگی و اضطراب و مشکلات عاطفی و روانی
  • مشکل در تمرکز و ضعف حافظه
  • درد مبهم در ناحیه شکم
  • مشکلات در چشم و التهاب میان‌بافتی مثانه.

علایم در زنان و مردان

  • زنان:

علائم فیبرومیالژی معمولاً در زنان شدیدتر است و شامل درد، خستگی صبحگاهی و دردهای قاعدگی است.زنان معمولاً دردهای سرتاسری، علایم سندرم روده تحریک‌پذیر و خستگی صبحگاهی شدیدتری نسبت به مردان تجربه می‌کنند.با استفاده از معیارهای تشخیصی سال 2016، ممکن است تعداد مردان مبتلا بیشتر از زنان به نظر برسد، که نیاز به مطالعات بیشتر برای بررسی دقیق‌تر وضعیت هر جنسیت را نشان می‌دهد.

  • مردان:

مردان نیز می‌توانند به فیبرومیالژی دچار شوند و درد شدید و اختلالات عاطفی را تجربه کنند. به دلیل تصور عمومی که این بیماری را بیماری‌ای عمدتاً زنانه می‌داند، موارد فیبرومیالژی در مردان ممکن است کمتر شناسایی و تشخیص داده شوند. با تغییر در معیارهای تشخیصی از سال 2016، تعداد مردان شناسایی‌ شده با این بیماری در حال افزایش است. 

فیبرومیالژی می‌تواند کیفیت زندگی، اشتغال و روابط فردی مردان را تحت تأثیر قرار دهد، و انتظارات اجتماعی از مردان برای پنهان کردن درد می‌تواند بر تشخیص بیماری تأثیر منفی بگذارد.
کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی رادان - فیبرومیالژی

مه فیبرومیالژی یا مه مغزی

مه فیبرومیالژی که با نام‌های مه فیبرو یا مه مغزی نیز شناخته می‌شود، عبارتی است که بعضی افراد برای توصیف احساس گیجی ناشی از این بیماری به کار می‌برند. علایم مه فیبرو شامل:

  • از دست دادن حافظه
  • دشواری در تمرکز
  • مشکل در حفظ هوشیاری

بر اساس پژوهشی که در سال 2015 در نشریه بین‌المللی روماتولوژی منتشر شده است، بعضی افراد اختلالات روانی ناشی از فیبرومیالژی را آزاردهنده‌تر از درد ناشی از آن توصیف کرده‌اند.

نقاط شروع درد فیبرومیالژی

در گذشته افرادی که در 11 نقطه از 18 نقطه ماشه‌ای در سرتاسر بدنشان احساس درد یا گرفتگی می‌کردند، مشکوک به ابتلا به فیبرومیالژی بودند. پزشکان با فشار دادن این نقاط به وجود درد در آنها پی می‌بردند.

نقاط شروع درد رایجی که در این روش مورد ارزیابی قرار می‌گرفتند شامل:

  • پشت سر
  • قسمت فوقانی شانه‌ها
  • قسمت فوقانی فقسه سینه
  • زانوها
  • آرنج‌ها

در حال حاضر نقاط شروع درد دیگر نقش قابل توجهی در فرایند تشخیص این بیماری ندارند. امروزه پزشکان با ارزیابی درد در 4 ناحیه از 5 ناحیه دردی که در سال 2016 تعریف شده‌اند، در کنار عدم وجود سایر مشکلات پزشکی که بتوانند وجود درد را توجیه کنند، به تشخیص این بیماری می‌پردازند.

درد ناشی از فیبرومیالژی

فیبرومیالژی به‌طور عمده با درد مزمن و منتشر در نواحی مختلف بدن شناخته می‌شود. این درد می‌تواند از خفیف و مزمن تا حاد و شدید متغیر باشد و معمولاً ناشی از واکنش غیرطبیعی سیستم عصبی به محرک‌های طبیعی است. در ادامه، انواع مختلف دردهای مرتبط با این بیماری توضیح داده می‌شود:

1.درد قفسه سینه:

ممکن است شبیه به درد سکته قلبی باشد، اما واقعاً به غضروفی که دنده‌ها را به مهره‌های سینه‌ای متصل می‌کند، مربوط می‌شود. این درد می‌تواند به شانه‌ها و دستان هم منتقل شود. درد ممکن است تیز، شبیه به فرو رفتن جسم برنده، یا مشابه سوزش باشد.

2.درد کمر:

کمر یکی از نواحی شایع درد در فیبرومیالژی است، اما درد کمر می‌تواند به علت‌های دیگری مثل آرتریت یا کشیدگی عضلات هم باشد. وجود سایر علائم این بیماری ، مانند مه مغزی و ضعف، می‌تواند در تشخیص کمک کند. داروهای مرتبط با فیبرومیالژی نیز ممکن است باعث کمر درد شوند. حرکات کششی و ورزشی می‌توانند به تقویت بافت عضلانی و کاهش درد کمر کمک کنند.

3.درد پا:

درد در پاها ممکن است مشابه دردهای ناشی از کشیدگی یا گرفتگی عضلات باشد و شامل درد عمیق، سوزاننده و ضربان‌دار باشد. ممکن است با بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن همراه باشد و همچنین ضعف و سنگینی در پاها ممکن است احساس شود. این علائم می‌تواند با سندرم پای بی‌قرار همپوشانی داشته باشد.

به طور کلی، درد ناشی از این بیماری به دلیل عدم شناسایی عامل اصلی بیماری همچنان مورد پژوهش است و مدیریت آن شامل بررسی و درمان دقیق علائم مختلف است.

دلایل بروز فیبرومیالژی

فیبرومیالژی هنوز به‌طور کامل شناخته نشده و علت اصلی آن مشخص نیست. با این حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که این بیماری می‌تواند به‌دلیل ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد شود. در اینجا نگاهی به عواملی که ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند، می‌اندازیم:

1.عفونت‌ها

بیماری‌های گذشته مانند آنفلوانزا، ذات‌الریه، و عفونت‌های دستگاه گوارش (مانند عفونت‌های ناشی از باکتری‌های سالمونلا و شیگلا) و ویروس اپشتین بار، می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید علائم فیبرومیالژی شوند.

2.ژنتیک

فیبرومیالژی غالباً به‌طور خانوادگی مشاهده می‌شود. اگر یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. پژوهشگران به شناسایی چندین ژن پرداخته‌اند که ممکن است در انتقال سیگنال‌های درد میان سلول‌های عصبی نقش داشته باشند و به این ترتیب بر خطر ابتلا به فیبرومیالژی تأثیر بگذارند.

3.آسیب‌ها

ضربات شدید جسمی یا عاطفی می‌توانند به فیبرومیالژی منجر شوند. به‌ویژه، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ممکن است با فیبرومیالژی مرتبط باشد.

4.استرس

استرس‌های مداوم می‌توانند تغییرات هورمونی در بدن ایجاد کنند که به نوبه خود، خطر ابتلا به فیبرومیالژی را افزایش می‌دهد.

پزشکان هنوز به‌طور کامل نمی‌دانند چگونه درد مزمن فیبرومیالژی به‌طور گسترده در بدن منتشر می‌شود. یکی از نظریه‌ها این است که مغز آستانه درد را کاهش می‌دهد، به‌طوری‌که محرک‌هایی که معمولاً دردناک نیستند، به مرور زمان بسیار دردناک می‌شوند. نظریه دیگر این است که اعصاب به سیگنال‌های درد به‌طور غیرطبیعی و بیش از حد واکنش نشان می‌دهند، که باعث ایجاد درد غیرضروری یا شدید می‌شود.

کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی رادان - فیبرومیالژی

فیبرومیالژی و ارتباط با سیستم ایمنی

بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتویید (RA) و اسکلروز چندگانه (MS) به علت فعالیت نادرست سیستم ایمنی که باعث حمله به بافت‌های خودی می‌شود، شناخته شده‌اند. این بیماری نیز علائمی مشابه اختلالات خود ایمنی دارد، که این شباهت‌ها باعث مطرح شدن نظریه‌ای مبنی بر ارتباط فیبرومیالژی با سیستم ایمنی شده است. با این حال، اثبات این نظریه دشوار است زیرا فیبرومیالژی با التهاب همراه نیست و آنتی‌بادی‌های خاصی برای این بیماری شناسایی نشده است.

عوامل مستعدکننده فیبرومیالژی

عوامل مختلفی می‌توانند موجب تشدید علائم فیبرومیالژی شوند:

  • استرس می‌تواند به‌طور قابل توجهی علائم بیماری را بدتر کند.
  • آسیب‌های جسمی یا عاطفی می‌توانند علائم فیبرومیالژی را تشدید کنند.
  • بیماری‌های عفونی مانند آنفلونزا یا عفونت‌های باکتریایی می‌توانند علائم فیبرومیالژی را بهبود یا تشدید کنند.
  • عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز ممکن است منجر به تفسیر نادرست سیگنال‌های درد شود و واکنش‌های غیرطبیعی سیستم عصبی را به دنبال داشته باشد.

عوامل مستعدکننده بروز فیبرومیالژی

عوامل دیگری نیز می‌توانند خطر ابتلا به فیبرومیالژی را افزایش دهند:

  • جنسیت:

 این بیماری بیشتر در زنان دیده می‌شود، هرچند دلیل دقیق این تفاوت جنسیتی هنوز مشخص نیست.

  • سن: 

احتمال ابتلا به فیبرومیالژی در میانسالی بالاتر است و با افزایش سن بیشتر می‌شود، اما کودکان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.

  • سابقه خانوادگی: 

اگر یکی از اعضای خانواده شما به فیبرومیالژی مبتلا باشد، خطر ابتلای شما به این بیماری نیز افزایش می‌یابد.

  • ابتلا به بیماری‌های دیگر: 

ابتلا به بیماری‌هایی مانند لوپوس یا آرتریت روماتویید می‌تواند خطر ابتلا به فیبرومیالژی را افزایش دهد.

تشخیص فیبرومیالژی

برای تشخیص فیبرومیالژی، باید درد گسترده‌ای به مدت حداقل ۳ ماه در سرتاسر بدن وجود داشته باشد. این درد باید در دو طرف بدن و در نواحی فوقانی و تحتانی کمر احساس شود. پس از انجام معاینه بالینی کامل، پزشک باید مطمئن شود که علت دیگری برای درد وجود ندارد.

هیچ آزمایش یا روش تصویربرداری خاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، اما این روش‌ها ممکن است برای رد دیگر بیماری‌ها استفاده شوند. تشخیص فیبرومیالژی از بیماری‌های خودایمنی دشوار است زیرا علائم آن‌ها مشابه است و ممکن است با بیماری‌هایی مانند سندرم شوگرن همپوشانی داشته باشد.

درمان فیبرومیالژی

در حال حاضر درمان قطعی برای فیبرومیالژی وجود ندارد. درمان‌ها عمدتاً بر تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارند و شامل موارد زیر است:

1.مصرف داروها:

  • مسکن‌ها: 

مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن می‌توانند درد خفیف را تسکین دهند. استفاده از داروهای مخدر، مانند ترامادول، که پیش‌تر برای درد فیبرومیالژی تجویز می‌شد، به دلیل اثربخشی محدود و خطر افزایش دوز، به طور کلی توصیه نمی‌شود.

  • داروهای ضدافسردگی: 

داروهایی مانند دولوکستین و میلناسیپران HCL به کاهش درد و خستگی و بهبود خواب کمک می‌کنند. این داروها همچنین ممکن است تعادل مواد شیمیایی عصبی را بازگردانند.

  • داروهای ضدتشنج: 

گاباپنتین و پریگابالین، که برای درمان صرع طراحی شده‌اند، می‌توانند به کاهش علائم این بیماری کمک کنند. پریگابالین به‌طور خاص برای فیبرومیالژی تایید شده است. سایر داروهای ضدافسردگی و داروهای خواب‌آور نیز می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند، هرچند که شل‌کننده‌های عضلات دیگر توصیه نمی‌شوند.

2.روش‌های غیر دارویی:

  • فیزیوتراپی و کاردرمانی:

 این روش‌ها با افزایش قدرت بدنی و کاهش استرس به بهبود وضعیت بیماران کمک می‌کنند.

  • ورزش و تکنیک‌های کاهش استرس: 

ورزش منظم و تکنیک‌های کاهش استرس می‌توانند به سلامت روانی و فیزیکی کمک کنند.

  • پشتیبانی روانی: 

مراجعه به روانشناس یا گروه‌های پشتیبانی می‌تواند در مدیریت مشکلات روانی و احساسی ناشی از بیماری مفید باشد.

3.روش‌های طبیعی و جایگزین:

این روش‌ها می‌توانند به کاهش علائم و بهبود وضعیت عمومی کمک کنند.

  • مکمل‌ها و تکنیک‌های آرامش‌بخش: 

مصرف 5-هیدروکسی‌تریپتوفان (5-HTP)، مدیتیشن، یوگا (با احتیاط در حرکات پرتحرک)، تای چی، و ورزش منظم می‌تواند به مدیریت علائم کمک کند.

  • تغذیه مناسب: 

رژیم غذایی متوازن شامل مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات، لبنیات کم‌چرب، و غذاهای گیاهی می‌تواند به بهبود وضعیت کلی بدن و کاهش علائم کمک کند. در صورتی که برخی مواد غذایی مانند گلوتن یا مونوسدیم گلوتامات (MSG) علائم را تشدید کنند، پرهیز از آنها توصیه می‌شود.

در مجموع، روش‌های درمانی موجود به بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم کمک می‌کنند، اما تحقیقات در حال بررسی روش‌های درمانی جدید و تجربی برای فیبرومیالژی هستند.

تسکین درد ناشی از فیبرومیالژی

درد ناشی از این بیماری می‌تواند به شدت آزاردهنده و مختل‌کننده فعالیت‌های روزانه باشد. برای مدیریت و تسکین این درد، راهکارهای متعددی وجود دارد که شامل استفاده از داروها، فعالیت‌های غیر دارویی، و مشاوره با پزشک است.

داروهای مسکن

داروهای مسکن می‌توانند به کاهش درد کمک کنند و شامل موارد زیر هستند:

  • آسپیرین
  • ایبوپروفن
  • ناپروکسن سدیم

این داروها علاوه بر تسکین درد، دارای خاصیت ضدالتهابی نیز هستند. با وجود اینکه التهاب جزء علایم اصلی فیبرومیالژی نیست، این داروها می‌توانند به بهبود کیفیت خواب نیز کمک کنند. مصرف طولانی‌مدت این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، لذا باید با احتیاط و زیر نظر پزشک انجام شود.

داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج

داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج نیز می‌توانند در کاهش درد و بهبود کیفیت خواب موثر باشند. داروهایی مانند دولوکستین و میلناسیپران HCL برای کاهش درد و خستگی ناشی از فیبرومیالژی تجویز می‌شوند. گاباپنتین و پریگابالین نیز به کاهش علائم کمک کرده و ممکن است توسط پزشک تجویز شوند.

روش‌های غیر دارویی

علاوه بر داروها، روش‌های غیر دارویی نیز می‌توانند در تسکین درد مؤثر باشند:

  • یوگا
  • طب سوزنی
  • فیزیوتراپی

این فعالیت‌ها می‌توانند به بهبود وضعیت جسمانی و روانی کمک کنند و در کاهش درد مؤثر باشند.

خستگی ناشی از فیبرومیالژی

خستگی ناشی از فیبرومیالژی به اندازه درد این بیماری چالش‌برانگیز است و باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشید. مدیریت مناسب درد و خستگی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد.

برای تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی، توصیه می‌شود که با پزشک خود مشورت کرده و یک برنامه درمانی جامع را دنبال کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *